Remzi Oto

remzi.oto@yahoo.com

2019 Yılına Kısa Bir Bakış

Değerli okuyucularım. İyi - kötü 2019 yılını geride bıraktık. Her yeni yılın başlangıcında dileğimiz, İnşallah yeni yılın (2020) vatanımıza, milletimize ve memleketim Bitlis için hayırlara vesile olmasıdır. Tabii ki insanın az da olsa ekonomist yönü olunca birazda bu yönden bazı konuları irdelemek istiyor.

Bilindiği üzere, Türkiye İstatistik Kurumu Genel Ticaret verilerine (31 Aralık 2019 haber bülteni) göre, 2018 yılı (Ocak-Kasım) toplam ihracatımız 162.100 Milyon ABD doları, toplam ithalatımız ise, 214.437 Milyon ABD doları iken, ihracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 75,6 düzeyinde gerçekleşmiştir. 2018 yılında Dış ticaret açığımız - 52.337 Milyon ABD doları düzeyinde olmuştur.

2019 yılı (Ocak-Kasım) toplam ihracatımız 165.083 Milyon ABD doları (yüzde 1,1 artış), toplam ithalatımız ise, 190.290 Milyon ABD dolarına (yüzde 11,3 düşüş) düşmüş iken, ihracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 86,6’ya yükselmiştir. 2019 yılında Dış ticaret açığımız  - 25.207 Milyon ABD doları düzeyine düşmüştür.

Toplamda dış ticaret hacmimiz 2018 yılında 376.627 milyon ABD doları iken, 2019 Kasım ayında yüzde 5,6 oranında azalarak, 355.373 milyon ABD dolarına düşmüştür. Türkiye ekonomisi, genelde dış ticaret açığı veren bir yapıya sahiptir. Ekonomideki büyümenin yüksek ve canlı olduğu dönemlerde dış ticaret açığı da büyümekte ve tersi durumlarda ise azalmaktadır. Çünkü Türkiye’de üretimde kullanılan girdilerin büyük bir bölümü ithal mallardan oluşmaktadır. Ekonomideki büyüme arttıkça üretim de artar, üretimin artması ithalatı artırmakta ve bu da dolayısıyla dış ticaret açığını yükseltmektedir. Dış ticareti etkileyen önemli unsurlardan bir tanesi de döviz kurudur. Türk Lirasının, yabancı paralara, özellikle ihracat ve ithalatta yoğun olarak kullanılan ABD Doları ve Euro'ya karşı değer kaybettikçe ihracatı artmakta ve ithalatı düşmektedir. Bunun nedeni, ihraç ettiğimiz malın ucuzlaması ve ithal ettiğimiz malın pahalı hale gelmesinden kaynaklanmaktadır.

Bir ülkenin toplamda yerli üretiminin artması ve dış ticaret hacminin yükselmesi, özellikle de ihraç mallarının katma değerinin yüksek olması ve ithalatından çok daha fazla artış göstermesi, ülke ekonomisine, refah düzeyine, işsizlik oranının düşmesine vs. çok büyük olumlu katkıları olmaktadır. Aksi durumda ise olumsuz yansımaları söz konusudur.

Örneğin; TÜİK bültenine göre, 2018 yılı Aralık ayında, genel işsizlik oranı yüzde 12,8, tarım dışı işsizlik oranı yüzde 15 ve genç nüfusta işsizlik oranı yüzde 23,3 iken, 2019 Eylül ayında, genel işsizlik oranı yüzde 13,8, tarım dışı işsizlik oranı yüzde 16,3 ve genç nüfusta işsizlik oranı ise yüzde 26,1’e yükselmiştir. Aynı şekilde, işgücüne katılma oranında ve sayısında da düşüşlerin yaşandığı görülmektedir.

Bitlis iline baktığımızda, her açıdan durumun hiçte iyi olmadığı görülmektedir. 81 il içinde, gelişmişlik düzeyi, işsizlik oranı, yetişmiş insan gücü vs. bakımından ya 77 ya da 78 sırada bulunmaktadır. Bir önceki makalemde de belirttiğim üzere, ilimizin gelişmemesi “.. temelinde, ekonomik, sosyal ve kalifiye beşeri sermayenin yeterli düzeyde olmaması, kamu ve özel sektör yatırım ve olanaklarından yeterince yararlandırılmaması vb. gibi nedenlerden kaynaklandığı, ..” açıklamalarının yanında, “.. siyasetin ve bürokrasinin liyakatsizliği, işin ehli olanların uhdesinde bulunmaması, şehrin kalkınmasına ve gelişmesine katkı sağlayacak projelerin üretilip uygulamaya konulması kapasitesine sahip olunmaması ve yanlış uygulamalar, ..” ve “.. bölgede hava alanı olmayan tek il, bacası tütmeyen ve şehrin can damarı olan organize sanayi bölgesi vs. olmayan tek şehir…” şeklinde idi.

Bir ülkenin veya bir ilin kalkınmasının temel unsuru kaliteli ve yetişmiş insan gücüdür. Beşeri sermaye de dediğimiz bu güç ne kadar eğitimli ve kalifiye olursa, ülkesine ve memleketine katkısı ve faydası da o ölçüde yüksek olmaktadır. Bunun yanında, sistemin dinamikliği ve işin ehli olan insanların elinde olması, bürokrasinin azaltılması, ekonominin gelişmesi ve işsizliğin önlenmesi için yatırımların artırılması, yöreye uygun projelerin üretilip uygulamaya konulması gibi faaliyetler arttırılması büyük önem arz etmektedir.

Selam ve Dua ile..